Bolid nad zachodnią Polską. Gdzie mogły spaść meteoryty?

Zrzut ekranu z nagrania zarejestrowanego przez panorama.poznan.pl

5 stycznia o godz. 4:02 (GMT+1) nad Polską pojawił się jasny bolid, który był obserwowany nie tylko z zachodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej części kraju, ale także z terytorium Niemiec i Czech. Zjawisko zostało zarejestrowane przez liczne kamery przydomowe, samochodowe oraz panoramiczne, zamieszczone w punktach widokowych większych miast.

Zdecydowana większość kamer nagrała pojaśnienia związane z rozbłyskiem bolidu lub fragmenty przelotu, a niektóre całość zjawiska. Niestety Polska Sieć Bolidowa nie opublikowała nagrań ze swoich stacji. Bolid nie został także odnotowany przez NASA CNEOS.

Naoczni świadkowie informowali, że rozbłysk był zdecydowanie jaśniejszy niż pioruny widoczne podczas burzy. Dodatkowo mieszkańcy okolic Zielonej Góry, Wolsztyna i Głogowa informowali o huku, który rozległ się około minutę po błysku. Wszystko to pozwalało sądzić, że bolid wygenerował spadek meteorytów w zachodniej Polsce.

Co wydarzyło się 5 stycznia?

15 stycznia naukowcy z Instytutu Astronomii Czeskiej Akademii Nauk podzielili się mapą obszaru potencjalnego spadku meteorytów oraz danymi dotyczącymi bolidu. Nasi południowi sąsiedzi słyną z doskonałej sieci bolidowej oraz precyzyjnych obliczeń, po których znajdowano meteoryty takie jak Benešov, Morávka, Jesenice, Košice, Žd’ár nad Sázavou, Renchen i inne.

Jak wynika z komunikatu zamieszczonego na stronie internetowej placówki, meteoroid spadał pod kątem 27 stopni, z prędkością początkową 17 km/s i zanim zgasł, przebył dystans 155 km. Eksplozja skały miała miejsca 26 km nad ziemią – było to na północ od Głogowa. Jasność w momencie fragmentacji wyniosła -17 mag, a więc była stukrotnie większa niż blask Księżyca w pełni.

Zgromadzone dane pozwoliły ocenić, że meteoroid utracił znaczną część masy podczas stopniowej fragmentacji i głównej eksplozji. Do gruntu mógł dotrzeć jeden meteoryt o wadze ok. 0,5 kg, a także pojedyncze fragmenty rzędu kilkudziesięciu gram oraz stosunkowo liczne, ale zaledwie „gramowe” kawałki rozsypane po ogromnym obszarze. Teren wart przeszukania liczy wiele kilometrów kwadratowych i jak do tej pory żadna z przemierzających go grup nie natknęła się na meteoryty.

Elipsa spadku według naukowców z Astronomický ústav AV ČR. W pomarańczowym obszarze mogą znajdować się niewielkie, kilkugramowe fragmenty, wzdłuż pomarańczowej linii rozlokowanych powinno być kilka fragmentów o wadze 10-100 g, a w żółtym rejonie masa główna o wadze ~0,5 kg.

Czesi sprawdzili także skąd mogła pochodzić niewielka skała, która 5 stycznia weszła w atmosferę nad Niemcami. Z analizy orbity wynika, że znajdowała się w centralnej części pasa planetoid między orbitami Marsa i Jowisza, obiegając Słońce w około 3 lata.

Zachęcamy do poszukiwań, dzielenia się odwiedzonymi lokalizacjami, a w razie znalezienia potencjalnych meteorytów prosimy o kontakt! Wstępna identyfikacja znalezisk na podstawie zdjęć jest możliwa pod adresem: kontakt@skarbykosmosu.pl

Poniższe zdjęcie prezentuje okaz chondrytu zwyczajnego z jasnym wnętrzem i fragmentami czarnej, cienkiej skorupy obtopieniowej. Na przełamie połyskują drobinki żelaza. Tak mogą wyglądać meteoryty, które spadły na Ziemię po bolidzie z 5 stycznia. Więcej o rozpoznawaniu meteorytów można przeczytać tutaj.

Ciekawa metoda wymaga udoskonalenia

Początkowo, aby określić potencjalny rejon spadku, trzej członkowie Polskiego Towarzystwa Meteorytowego zdecydowali się zgromadzić materiały wideo dostępne w internecie o możliwie najlepszej jakości i prezentujące całość zjawiska, a następnie dokładnie określić współrzędne punktów, z których zostały zarejestrowane. W dalszej kolejności wybrano 6 najlepszych nagrań pochodzących z Poznania, Szczecina, Tomaszowa Mazowieckiego, Wrocławia, Fałkowa i Lindenberga. Następnie filmy zostały wyrównane i przekazane do analizy Jimowi Goodallowi, autorowi inicjatywy Strewnify, który dysponuje własnym oprogramowaniem do modelowania spadków.

Udało się wówczas wyznaczyć prawdopodobny obszar spadku, który znacznie odbiega od lokalizacji zaproponowanej przez specjalistów z Czech. Miały na to wpływ głównie mniej precyzyjne nagrania (kamery sieci bolidowej rejestrują nawet 5 tys. klatek na sekundę, podczas gdy rejestratory samochodowe zaledwie 25 klatek) i dane meteorologiczne.

Wynika z tego, że metoda Jima oparta na analizie Monte Carlo powinna być dalej rozwijana, ponieważ w przypadku skomplikowanych zjawisk bolidowych sprawdza się tylko fragmentarycznie.